Etnologia w erze postludowej eseje antyperyferyjne

Prezentowany zbiór esejów Etnologia w erze postludowej zwraca uwagę na osiągnięcie przez rodzime nauki etnologiczne pewnego punktu granicznego. Owa rodzimość z kolei wiąże się z pojęciem ludowości, które przez pokolenia wyznaczało główny zakres przedmiotowy tutejszych nauk o antropologicznie rozumianej kulturze człowieka. Wszelako zasób znaczeniowy tego pojęcia, służącego niegdyś wyodrębnianiu sposobów życia ludzi wedle kryterium etnosu czy klasy społecznej, już się wyczerpał. Pozostały jednak ważne kategorie analityczne, kiedyś pozwalające zrozumieć ową ludowość, a dziś – uchwycić tytułową współczesną postludowość, bytującą niejako w rozproszeniu. Poczynione w niniejszym zbiorze ustalenia na temat tradycji pomagają zatem lepiej rozumieć dziedzictwo kulturowe, zaś konstatacje na temat folkloru rzucają światło na folkloryzm czy folk. Zinstytucjonalizowany i sformalizowany rytuał przejawia się w formie swoistej rytualności oraz performatywności – w mediach, sztuce, turystyce; struktury mityczne znajdziemy dziś w polityce, kulturze popularnej i zbiorowej wyobraźni; dawniejsze wzory kulturowe określające zakres etnosu wcielają się obecnie w style życia
przekraczające granice etniczne; obyczaj występuje pod postacią mody; technika wypełnia współczesne treści kosmologiczne. Te najbardziej pierwotne fenomeny kulturowe, nadające życiu sens i znaczenie, zdają się trwać niezmiennie, choć przybierają coraz to nowsze formy.

Janusz Barański, profesor w Instytucie Etnologi i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się teorią i metodologią antropologiczną, teorią kultury, estetyką antropologiczną, muzeologią i problematyką dziedzictwa kulturowego. Opublikował między innymi książki: Socjotechnika. Między magią a analogią. Szkice o masowej perswazji w PRL-u i III RP, Świat rzeczy. Zarys antropologiczny oraz Etnologia i okolice. Eseje antyperyferyjne.