Dzieje Uniwersytetu Warszawskiego 1915-1945

Drugi tom "Dziejów Uniwersytetu Warszawskiego" obejmuje okres od września 1915 r., gdy niemieckie władze okupacyjne reaktywowały Uniwersytet Warszawski z językiem polskim jako wykładowym, do zakończenia II wojny światowej w 1945 r. Autorzy, oprócz syntetycznej prezentacji dziejów instytucji, kreślą też plastyczne portrety społeczności pracowników i studentów UW oraz – co szczególnie istotne, zważywszy na dramatyzm losów Polski w ostatnich dwóch stuleciach – opowiadają historię stosunków uczelni z władzami politycznymi.

W XX w., podobnie jak w poprzednim stuleciu, uczelnia dzieliła dramatyczne losy kraju i jego stolicy. Po trzech latach pod rządami niemieckimi podczas I wojny światowej uniwersytet płynnie wszedł w okres niepodległości, stając się wkrótce największą wyższą uczelnią II Rzeczpospolitej. Aż do wybuchu kolejnej wojny w 1939 r. skupiały się tu niczym w soczewce charakterystyczne dla młodej polskiej państwowości konflikty polityczne i narodowościowe, a także procesy modernizacyjne. Druga wojna światowa i niemiecka okupacja Warszawy przerwały funkcjonowanie uczelni, przynosząc jej ogromne straty ludzkie i materialne. Autorzy uznali, że również ten okres musi zostać omówiony w "Dziejach", chociażby ze względu na fakt, iż uniwersytet kontynuował swoją działalność dydaktyczną, a do pewnego stopnia także naukową, w podziemiu, w ramach tajnego nauczania.

Trzy bogato ilustrowane tomy "Dziejów Uniwersytetu Warszawskiego" to pierwsza od blisko 40 lat próba całościowego przedstawienia historii UW obejmująca dzieje uczelni od momentu powstania do czasów współczesnych.