Polscy ziemianie Szkice o losach i dziedzictwie Agnieszka Łuczak Książka

Migracje w latach 1950–1991 nie były już masowymi powojennymi wysiedleniami, a mimo to z Polski wyjechało do Niemiec prawie półtora miliona osób. Kim byli? Polakami czy Niemcami? Jaka była ich motywacja do opuszczenia rodzinnych stron? „Wyjeżdżali bliżsi i dalsi członkowie rodziny, wyjeżdżali koledzy ze szkoły i ze studiów, wyjeżdżali sąsiedzi” – autor tej książki jako młody mieszkaniec Górnego Śląska obserwował migracje z polskich województw zachodnich, by po latach zająć się tym tematem jako uznany historyk. Praca Ryszarda Kaczmarka, profesora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, domyka niejako jego wcześniejsze publikacje poświęcone skomplikowanym losom mieszkańców kresów zachodnich Rzeczypospolitej w XX wieku, takich jak Polacy w Wehrmachcie (2010), Polacy w armii kajzera (2014) czy Powstania śląskie 1919–1920–1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka (2020). Dlaczego wyjeżdżali? Odczuwali przynależność do kultury niemieckiej? Mieli dość życia w siermiężnych warunkach „realnego socjalizmu” i wykorzystywali okazję, stworzoną przez państwo niemieckie? A może jako Ślązacy, Kaszubi i Mazurzy nie mogli odnaleźć sobie miejsca w komunistycznej wizji jednorodnego narodowościowo państwa, z jego propagandową niechęcią do wszystkiego, co kojarzyło się z Niemcami? W tej ważnej książce autor wnikliwie pokazuje skomplikowane zewnętrzne przyczyny i różne motywacje wewnętrzne migracji z kresów zachodnich do Niemiec. Jak żegnała ich Polska? Jak witały Niemcy? Relacje bohaterów i świadków tamtych wydarzeń pozwalają zrozumieć exodus, który dotknął mieszkańców jednej trzeciej dzisiejszej Polski.

80 lat temu na terenach przedwojennej Polski wybuchło powstanie antysowieckie. Przez powstańcze szeregi przeszło ponad 180 tys. Polaków. Tyle samo co w powstaniu styczniowym. Mówiono o nich jako o jednej ze stron wojny domowej. Ale to kłamstwo. Wojna domowa zakłada bowiem walkę pobratymczą, a to była zwyczajna walka z sowieckim okupantem i jego poplecznikami.Najnowsze ustalenia historyków mówią, że latem i jesienią 1944 r. Sowieci wywieźli od 12 tys. do 15 tysięcy żołnierzy AK. Do końca 1944 r. Sowieci aresztowali około 20–25 tysięcy polskich obywateli, w tym 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. Zostali oni natychmiast wywiezieni do Moskwy, gdzie zorganizowano im pokazowy proces, który przeszedł do historii jako proces szesnastu.Gdy 22 lutego 1947 r. sejm uchwalił amnestię, z podziemia wyszło blisko 54 tysiące członków AK, WiN, NSZ, NZW i innych organizacji, a więzienia i areszty opuściło ponad 23 tysiące członków podziemnych organizacji i oddziałów zbrojnych. W podziemiu pozostali tylko ci najbardziej „niezłomni”. W okresie 1949–1956 były to już niewielkie kilkuosobowe grupy. Ich szeregi systematycznie topniały. Po roku 1956 w całej Polsce pozostało w lesie już tylko sześciu partyzantów antykomunistycznego podziemia. Ostatni z nich sierż. Józef Franczak ps. Lalek został zastrzelony 21 października 1963 r.

Wojna polsko-bolszewicka. Fakty znane i nieznane to fragment rodzinnych dziejów, tak silnie kształtujący polskie DNA, że trudno sobie wyobrazić kondycję moralną, polityczną i narodową współczesnych Polaków bez budulca w postaci wiedzy o Cudzie nad Wisłą i świadomości, jak ważne było odniesione tam zwycięstwo. Zapewne właśnie z tego powodu wojna polsko-bolszewicka należy dziś do najlepiej rozpoznanych konfliktów zbrojnych. Czy wobec tego istnieją jeszcze jakieś dotyczące jej nieodkryte zdarzenia, nieznane aspekty? Wbrew pozorom jest ich wiele, ale o tym już każdy czytelnik musi się przekonać sam. Może to uczynić tylko w jeden sposób, a mianowicie sięgając po książkę Jacka Jaworskiego.Jestem absolutnie przekonany, że warto to zrobić.dr hab. Lech Krzyżanowski (Uniwersytet Śląski)

Wspomnienia ośmiorga Warszawiaków spoczywały w archiwum przez pięćdziesiąt lat. Wydobyte z zapomnienia opowiadają o życiu codziennym Warszawy początku i pierwszej połowy XX wieku. Przenoszą czytelnika w czasy, których nie pamięta już żaden, nawet najstarszy mieszkaniec stolicy. Prowadzą w miejsca, po których dziś pozostały jedynie budzące mgliste skojarzenia nostalgiczne nazwy: Kercelak, hala Świętojerska, Nalewki, targ Za Żelazną Bramą, plac Broni… Bohaterowie zabierają nas w świat swojego dzieciństwa i wczesnej młodości. Przeżywamy ich lęki i radości. Ekscytuje nas myśl o zabawie w parku Ujazdowskim, rejsie statkiem do Bielan, wagarach nad Wisłą. I nas, i ich Warszawa zadziwia, zaskakuje, pociąga swoją tajemniczością. Idziemy wraz z nimi przez tętniące życiem podwórka-studnie, gwarne targowiska, ciemne zaułki i biedne mieszkania Starówki. Przez Śródmieście prowadzą nas na peryferia ówczesnej Warszawy: Morskie Oko, Powiśle, Kaskadę, powstający dopiero Żoliborz. Wyraźnie wzruszeni pokazują czytelnikowi swoje ukochane miasto.

Arcyciekawa wędrówka po praojczyźnie Słowian Słowiański rodowód to cykl reportaży, zbiór opowiadań, które autor snuje, wizytując liczne stanowiska archeologiczne prowadzone w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. Jest w Biskupinie, Igołomii, Gieczu, Wiślicy, na Ślęży i Wolinie, w Tumie i na Świętym Krzyżu. Wszędzie tam  wyciągane z ziemi artefakty świadczą o nas, naszej kulturze i sile przetrwania.Autor pisze tak: …Linia prosta nakreślona pomiędzy najdalej obecnie na zacho¬dzie i wschodzie położonymi punktami władania Słowian liczy około siedmiu tysięcy kilometrów. Uczeni nadal wiodą spory o praojczyznę wszystkich Słowian. Można przyjąć, że w okresie historycznie decydującym o ich późniejszym rozwoju, czyli po¬między VI wiekiem przed Chrystusem a IV nowej ery, zajmowali oni ziemie od Odry do środkowego biegu Dniepru… Na ogół Słowiańszczyzna przetrwała w większości ziem, któ¬re zajęła w dobie wielkich wędrówek. Znikła jedynie tam, gdzie musiała stawić czoło takiej wszechstronnej sile, jak Niemcy, to znaczy między Łabą a Odrą…

POLESIE – kraina omalże mityczna, a jednocześnie jeden z najbardziej skrwawionych obszarów Kresów Wschodnich. Polaków mordowali tu nie tylko Rosjanie i Niemcy, ale podobnie jak na Wołyniu, również ukraińscy nacjonaliści. Podczas wojny, w imię „samostijnej” Ukrainy i na rozkaz Kremla, zginęło wiele tysięcy naszych rodaków. Jednak mimo silnych represji wymierzonych w polskość nie udało się jej wykorzenić z tych ziem. Polacy bowiem nie wzięli się na Polesiu „znikąd”. Żyli tu od wieków, a ich „karczowanie” carscy oprycznicy rozpoczęli już w XIX wieku. Nie byli jednak w stanie „przerobić” Poleszuków, jak ich zwano, na Rosjan czy Białorusinów. Autor przybliża głównie XX-wieczną historię regionu. Pomaga zrozumieć, dlaczego jest on tak ważny strategicznie i dlaczego właśnie tam wzniesiono słynną Twierdzę Brzeską. Przedstawia postać i działalność generała Bułak-Bałachowskiego, w którym Józef Piłsudski upatrywał białoruskiego Petlurę. Przypomina mroczną kartę Berezy Kartuskiej. Ukazuje trudności, jakie odrodzona Rzeczpospolita napotkała przy tworzeniu struktur administracyjnych, a także walkę władz z nacjonalizmami – ukraińskim i białoruskim – oraz komunistami. Podobnie jak tarcia ze sprzeciwiającymi się polskości tych ziem: „białymi” Rosjanami czy dominującymi ekonomicznie Żydami. Niniejsza książka upamiętnia Polaków, którzy na Polesiu musieli zapłacić wysoka cenę za pragnienie, by pozostać Polakami. Marek A. Koprowski Pisarz, dziennikarz, historyk zajmujący się tematyką wschodnią i losami Polaków na Wschodzie. Plonem jego wypraw i poszukiwań jest wiele książek, z czego kilkanaście ukazało się nakładem Wydawnictwa Replika. Za serię Wołyń. Epopeja polskich losów 1939–2013 otrzymał Nagrodę im. Oskara Haleckiego w kategorii „Najlepsza książka popularnonaukowa poświęcona historii Polski w XX wieku”. Jest też laureatem nagrody „Polcul – Jerzy Bonicki Fundation” za działalność na rzecz utrzymania kultury polskiej na Wschodzie.

Obława Augustowska to największa zbrodnia dokonana na Polakach już po zakończeniu II wojny światowej. Akcja pacyfikacyjna została zaplanowana, zorganizowana i przeprowadzona przez Sowietów w lipcu 1945 roku na ziemiach północno-wschodniej Polski.Publikacja jest pokłosiem konferencji naukowej zatytułowanej „Obława Augustowska i jej konsekwencje. Stan badań i postulaty badawcze”, zorganizowanej przez Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego 11–12 września 2023 roku w Augustowie. W książce – zawierającej ważne i interesujące artykuły przygotowane przez znawców tematu, którzy problematyką Obławy Augustowskiej zajmują się od wielu lat – zarówno przedstawiono aktualny stan badań, jak i sformułowano kolejne postulaty badawcze związane z tym zagadnieniem.Obława Augustowska – będąca największą zbrodnią wojenną popełnioną przez radziecki aparat przemocy w 1945 roku, już po zakończeniu wojny w Europie – nadal stanowi jedną z ponurych tajemnic historii Polski Ludowej. Mimo pokaźnego dorobku historiografii (głównie polskiej), mimo postawienia wielu pytań, mimo ujawnienia wielu dokumentów archiwalnych, wciąż brakuje odpowiedzi na zasadnicze kwestie. Swoistym résumé dotychczasowego stanu wiedzy – zarówno tej naukowej, jak i świadomości i pamięci o wydarzeniach lipca 1945 roku […] wśród współczesnych – są teksty przygotowane do tomu wydawanego pod auspicjami Instytutu Pileckiego.dr hab. Piotr Majewski, prof. UKS

Kim są patroni szpitali, które mijamy na co dzień? Często traktujemy ich bezrefleksyjnie, nie zastanawiając się, kim byli i dlaczego zasłużyli na to wyróżnienie. A przecież za każdym z tych nazwisk kryje się niezwykła historia – opowieść o oddaniu, wiedzy i pasji, które wpłynęły na rozwój medycyny i regionu. Książka „Lekarze patroni szpitali Łodzi i województwa” autorstwa Macieja Gawryszczaka i Magdaleny Makówki – znanych łódzkich historyków i muzealników – przywraca pamięć o niemal trzydziestu wybitnych postaciach, których imiona towarzyszą placówkom medycznym w regionie. Każdy biogram został wzbogacony archiwalnymi fotografiami oraz współczesnymi zdjęciami Stefana Brajtera – cenionego łódzkiego fotografa. Efektem jest książka fachowa, a zarazem przystępna, nie tylko wartościowa merytorycznie, ale i pięknie wydana – idealna do każdej biblioteki. To pozycja obowiązkowa nie tylko dla lekarzy i osób związanych ze służbą zdrowia, ale także dla regionalistów, przewodników turystycznych i pasjonatów historii. Z recenzji dr. Marcina Szymańskiego

Rok 1670 – początek panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego, wybrańca szerokich kręgów braci szlacheckiej. Frakcja profrancuskich magnatów z Polski i Litwy nie zamierza jednak złożyć broni. Zrywają kolejne sejmy i dążą do detronizacji monarchy, a nawet… planują zamach na jego życie. Aquila – zamaskowany szlachcic – działa u boku drobnoszlacheckiego stronnictwa regalistów oraz podkanclerza, biskupa Andrzeja Olszowskiego, i staje do walki o bezpieczeństwo Rzeczypospolitej. Spiski sięgają jednak daleko, a wrogowie nie przebierają w środkach. Pokrzyżowanie planów zamachowców może okazać się trudniejsze, niż ktokolwiek przypuszczał…

Autor książki, Marian Podgóreczny działał początkowo w konspiracji w Obwodzie AK Nieśwież krypt. „Strażnica”, w rejonie Zaostrowiecza – skąd pochodził. Uczestniczył w tamtejszej drużynie harcerskiej, funkcjonującej w ramach struktur AK. Wiosną 1944 r. został skierowany do 27 p.uł. AK, w którego szeregach walczył pod pseudonimem „Żbik”. Przeszedł cały szlak bojowy Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK dowodzonego przez legendarnego dowódcę, cichociemnego por. Adolfa Pilcha „Górę”, „Dolinę”. Brał udział w walkach z obydwoma wrogami wolności naszego kraju w Puszczy Nalibockiej, następnie walczył w Powstaniu Warszawskim w Puszczy Kampinoskiej na przedpolu stolicy. Po bitwie pod Jaktorowem 29 września 1944 r., w której rozbita została „Grupa Kampinos”, przeszedł wraz z por. „Doliną” za Pilicę i kontynuował walkę z Niemcami w szeregach 25 pp AK, a następnie w samodzielnym, kadrowym oddziale „Doliniaków”. Na szlaku który przeszedł, poległo kilkuset jego kolegów-towarzyszy broni, żołnierzy Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK.Marian Podgóreczny przez lata zbierał materiały do historii swego oddziału, której nadał tytuł Doliniacy. Niezwykłe dzieje Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego, w większości opisywanych wydarzeń brał udział osobiście lub stykał się bezpośrednio z ich uczestnikami. O wszystkim o czym pisze, może powiedzieć – ja tam byłem, widziałem to, dotykałem tego swą ręką. Własne doświadczenia dopełnił materiałem archiwalnym i relacjami towarzyszy broni (przeprowadził długi wywiad ze swym dowódcą, Adolfem Pilchem „Górą”, „Doliną”, gdy ten po kilkudziesięciu latach emigracji przybył do Polski). W efekcie stworzył dzieło dające pełny obraz rzeczywistej działalności oddziałów dowodzonych przez por./kpt. Adolfa Pilcha „Górę”, „Dolinę” i jego poprzedników – por. Kaspra Miłaszewskiego „Lewalda” oraz mjr. Wacława Pełkę „Wacława”. Okoliczność iż Marian Podgóreczny sam pochodzi z Kresów sprawia, że doskonale rozumie specyfikę północno-wschodnich terenów dawnej Polski i nader skomplikowane problemy, które zaistniały tam w latach II wojny światowej. Takie chociażby jak relacje polsko – sowieckie czy będące ich pochodną stosunki polsko – niemieckie. Co więcej, potrafi wspomniane zagadnienia w przejrzysty sposób wyjaśnić czytelnikowi pochodzącemu spoza Kresów, dla którego mogą być one, w kilkadziesiąt lat po opisywanych wydarzeniach, trudne do zrozumienia.Opisane przez Mariana Podgórecznego dzieje Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK należą do najchlubniejszych kart polskiej partyzantki lat II wojny światowej. Sądzę, że była to, poza zamojskim zgrupowaniem OP 9 pp AK i nowogródzkimi batalionami 77 pp AK, najdłużej działająca duża jednostka partyzancka Armii Krajowej. Miała za sobą 19 miesięcy nieprzerwanych walk, najpierw z Niemcami, potem z bolszewikami i znów z Niemcami. Jej bojowy dorobek to około 230 akcji i walk z obydwoma wspomnianymi powyżej przeciwnikami. Była trzykrotnie rozbijana (w sierpniu 1943 r. w bojach z Niemcami, 1 grudnia 1943 r. w wyniku zdradzieckiej napaści partyzantki sowieckiej oraz 29 września 1944 r. w bitwie z Niemcami pod Jaktorowem). Za każdym razem jednak oddziały zbierały się na nowo, odbudowywały się i działały dalej. Doprawdy, trudno znaleźć podobne przykłady determinacji i żołnierskiego poświęcenia. A dodać trzeba, że w tym niezwykłym wojsku służyli wyłącznie żołnierze – ochotnicy. Ostatni, kadrowy oddział „Doliniaków” zakończył swój szlak bojowy w styczniu 1945 r. na ziemi piotrkowsko-opoczyńskiej.Przez szeregi Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego przewinęło się w latach 1943-1944 około półtora tysiąca żołnierzy AK. AK.

Pewnego dnia zarządzono koncentrację oddziałów, rzekomo na ćwiczenia. Jego oddział rozlokowano na jakiejś polskiej kolonii, gdzie zaprzyjaźnili się z tamtejszymi dziewczynami. Po pewnym okresie ćwiczeń zarządzono apel oddziałów, na którym odczytano rozkaz, by każdy wymordował rodzinę, u której kwaterował. W szeregach podniósł się krzyk, że mieli walczyć o Ukrainę, a nie mordować bezbronnych. Komendant zgrupowania rozkazał, by wystąpili z szeregu ci, którzy odmawiają wykonania rozkazu. Wystąpiło około 80 osób. Komendant idąc, zastrzelił 5 osób. Aleksander Lubczyński z Woli Ostrowieckiej był w szkole, do której wpędzono wszystkich Polaków, następnie brano po kilka osób i wyprowadzano do pobliskiej stodoły, gdzie uśmiercano je przy pomocy siekier, młotów i innych narzędzi.Wymordowawszy mężczyzn, zamknięte w szkole kobiety postanowiono spalić żywcem. Obłożono gmach słomą i podpalono. Kobiety zaczęły wyskakiwać oknami, lecz ginęły zaraz od strzałów Ukraińców. Młode małżeństwo uciekało przed goniącymi ich Ukraińcami na peryferie miasteczka do znajomej Ukrainki, ich dawnej służącej, do której mieli pełne zaufanie. Byli już w domu owej kobiety, gdy banda ich dopadła. Zginęli oboje zarąbani siekierami wraz ze swym niemowlęciem, niesionym przez ojca na rękach. Dziecko uduszono przy pomocy sznura. Starsza córeczka, licząca wtedy już 5 lat, ocalała. Zanim bandyci dobiegli, Ukrainka zdążyła ukryć dziewczynkę tak, że jej nie odnaleziono. Po pewnym czasie mająca ludzkie serce była służąca przekazała córeczkę Klimków w tajemnicy przed bandytami bratu Klimkowej, przebywającemu wówczas w Hucie Stepańskiej. (fragmenty książki)

Rudolf Reder był jednym z dwóch więźniów (drugim był Chaim Hirszman), którzy przeżyli obóz zagłady w Bełżcu. W obozie w Bełżcu zamordowanych zostało ponad 450 tys. osób. W 1946 roku ukazała się wstrząsająca relacja Redera z obozu zagłady pt. „Bełżec” opublikowana staraniem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie Reder po wojnie wyemigrował z Polski i zmarł w zapomnieniu w Toronto w 1968 roku.„Rudolf Reder urodził się w Dębicy w zasymilowanej lub ulegającej asymilacji rodzinie żydowskiej. Był synem Hermana i Fryderyki z d. Jortner. Uczęszczał do dębickiego gimnazjum. Razem z braćmi Maksem i Jacobem wyjechał do Stanów Zjednoczonych. Pracował w zakładach chemicznych w Chicago, gdzie stał się dyplomowanym specjalistą w zakresie produkcji mydła. W 1919 roku powrócił do odrodzonej Polski i zamieszkał we Lwowie, gdzie założył fabrykę mydła.Ożenił się z Fajgą Felsenfeld. Ze związku tego narodziło się troje dzieci: syn Bronisław (ur. 1907) oraz córki Zofia i Maria (ur. 1919).Po wybuchu II wojny światowej pozostał we Lwowie. Gdy miasto znalazło się pod sowiecką okupacją, należąca doń fabryka mydła najprawdopodobniej została znacjonalizowana. W czerwcu 1941 roku, po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej, Lwów znalazł się pod niemiecką okupacją. Kilka miesięcy później Reder wraz z pozostałymi lwowskimi Żydami został zamknięty w getcie.10 sierpnia 1942 roku we Lwowie rozpoczęła się tzw. wielka akcja. W ciągu niespełna dwóch tygodni Niemcy i ich ukraińscy kolaboranci zamordowali blisko 2 tys. Żydów, a kolejnych 38–40 tys. wywieźli do obozu zagłady w Bełżcu. Gdy rozpoczęło się „wysiedlenie”, Reder ukrył się u znajomej ukraińskiej rodziny. Prawdopodobnie owi znajomi wydali go jednak Niemcom. Został aresztowany 16 sierpnia. Zabrano go do koszar SS na Podzamczu, a stamtąd do obozu przy ul. Janowskiej. Następnego dnia transportem ze stacji Kleparów został wywieziony do obozu w Bełżcu.Po przybyciu do Bełżca zdołał uniknąć natychmiastowej śmierci w komorze gazowej. Prawdopodobnie przesądziła o tym jego znajomość języka niemieckiego, a także fakt, iż w czasie „selekcji” podał się za maszynistę-montera. Z transportu, w którym znajdowało się około 6,5 tys. lwowskich Żydów, oszczędzono jeszcze tylko siedmiu mężczyzn. Reder spędził w Bełżcu trzy miesiące. Pracował przede wszystkim na terenie obozu II, czyli w strefie zagłady, w której znajdowały się komory gazowe i masowe groby. Jako fachowiec zaliczał się do grona uprzywilejowanych więźniów (Hofjuden) i prawdopodobnie miał dostęp także do innych stref obozowych. Jednym z jego zadań była konserwacja silnika, którego spaliny wykorzystywano do mordowania ofiar. W ten sposób miał bezpośredni dostęp do komór gazowych i stał się naocznym świadkiem dokonywanego w Bełżcu ludobójstwa.Nieustalonego dnia w listopadzie 1942 roku w towarzystwie kilku członków obozowej załogi został wysłany do Lwowa, aby pomóc w zakupie blachy. W pewnym momencie esesmani pozostawili go w samochodzie pod strażą wachmana Karola Trauttweina. Wykorzystując fakt, iż strażnik zasnął, Reder uciekł, przetrwał w ukryciu do lipca 1944 roku, kiedy to Lwów został ponownie zajęty przez Armię Czerwoną. Był jednym z zaledwie dwóch uciekinierów z Bełżca, o których można z całą pewnością powiedzieć, że udało im się przeżyć wojnę. Prawdopodobnie mając w pamięci doświadczenia z lat 1939–1941, w kontaktach z władzami sowieckimi podawał się za robotnika. Wkrótce wraz z Borkowską opuścił Lwów i przeniósł się do Krakowa. Losy jego rodziny pozostają nieznane; prawdopodobnie Zagładę przeżyła tylko córka Zofia.W Krakowie powrócił do swego przedwojennego fachu i otworzył niewielką fabrykę mydła. Złożył trzy relacje przed Wojewódzką Żydowską Komisją Historyczną: jedna dotyczyła pobytu w Bełżcu, druga życia w okupowanym Lwowie, trzecia stanowiła ich rozwinięcie i została później wydana drukiem. Zeznawał także jako świadek w śledztwie, które Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce prowadziła w sprawie Bełżca.Wkrótce w związku z prowadzoną przez komunistyczny reżim „bitwą o handel” stał się ofiarą szykan i represji. 7 kwietnia 1949 roku decyzją Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym został aresztowany. Po miesięcznym pobycie w areszcie zwolniono go za kaucją. 1 sierpnia tegoż roku został ponownie aresztowany, tym razem pod zarzutem wręczenia łapówki funkcjonariuszowi milicji. Spędziwszy ponad miesiąc w więzieniu Montelupich, został zwolniony za kaucją w wysokości 400 tys. złotych. W międzyczasie Komisja Specjalna zamknęła jego zakład. Ostatecznie wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z 11 kwietnia 1950 roku został uznany za winnego przekupienia milicjanta i skazany na karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata.W lutym 1951 roku wyemigrował do Izraela. W tym czasie posługiwał się przyjętym jeszcze w Polsce nowym nazwiskiem Roman Robak. Wraz z nim na emigrację udała się Joanna Borkowska, którą prawdopodobnie poślubił w listopadzie 1949 roku. Rederowie spędzili w Izraelu nieco ponad rok, po czym w czerwcu 1952 roku przenieśli się do Kanady. Niewykluczone, że podjęli tę decyzję na skutek trudnej sytuacji gospodarczej i nieprzychylnej atmosfery wokół ocalonych z Zagłady, które panowały wtedy w państwie żydowskim. W Kanadzie przez długi czas ich sytuacja materialna była ciężka. Mimo zaawansowanego wieku Reder był zmuszony pracować fizycznie, często imając się dorywczych prac. Obywatelstwo kanadyjskie uzyskał dopiero na przełomie lat 50. i 60.Na przełomie 1959/60 roku kontakt z Rederem nawiązała Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu, która prowadziła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Bełżcu. Reder złożył zachodnioniemieckim śledczym dwa obszerne zeznania - te też zamieszczono w tym wydaniu.  W sierpniu 1960 roku udał się także do Monachium, aby zidentyfikować adiutanta komendanta obozu, Josefa Oberhausera. Zachodnioniemiecki wymiar sprawiedliwości nie uznał jednak jego zeznań za wystarczający materiał dowodowy, gdyż w czasie konfrontacji Reder nie rozpoznał Oberhausera, a także nie był w stanie obciążyć żadnego z pozostałych podejrzanych. Ostatecznie proces załogi Bełżca, który toczył się w Monachium w latach 1964–1965, zakończył się umorzeniem postępowania przeciw siedmiu spośród ośmiu oskarżonych. Odpowiedzialność karną za śmierć blisko 450 tys. Żydów, których zgładzono w obozie, poniósł jedynie Oberhauser, przy czym skazano go na zaledwie 4,5 roku pozbawienia wolności.W ostatnich latach życia Reder całkowicie usunął się w cień. Robert Kuwałek przypuszczał, że mógł załamać się psychicznie na wieść o wynikach monachijskiego procesu. Zmarł w całkowitym zapomnieniu w 1968 roku. Jeszcze w 2010 roku historycy nie byli w stanie ustalić daty jego śmierci i miejsca pochówku.W lutym 1946 roku staraniem Wojewódzkiej Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie opublikowano relację Redera, zatytułowaną Bełżec. Wstępem opatrzyła ją dr Nella Rost. Publikację wydano w nakładzie 6 tys. egzemplarzy. Wspomnienia Redera posiadają unikalną wartość historyczną, gdyż są jedyną kompletną relacją spisaną przez ocalonego więźnia Bełżca”.

Rok, który zmienił wszystko. Korona, władza, dziedzictwo   Czas na uświetnienie tysięcznej rocznicy pierwszej koronacji królewskiej   Rok 1025 to kluczowy moment polskiej historii. Odbyła się pierwsza koronacja królewska, która ugruntowała obecność Polski na mapie Europy i na zawsze zapisała się w zbiorowej pamięci. Profesor Przemysław Urbańczyk, prezentując opowieść o Bolesławie Chrobrym na tle szerokiej panoramy wydarzeń – od osłabienia Cesarstwa Zachodniego po kryzys Bizancjum – pozwala czytelnikowi spojrzeć na koronację w kontekście wielkich zmian, jakie zachodziły w Europie. Jaką rolę odegrał w tym wszystkim Bolesław? Czy jego sukces przetrwał próbę czasu? Co się stało w 1025 roku? to nie tylko fascynujące opracowanie historyczne, ale także zaproszenie do refleksji nad dziedzictwem, które wciąż kształtuje nasze wyobrażenie o początkach polskiej państwowości.   Co się stało w 1025 roku? to trzeci tom serii – po książkach Co się stało w 966 roku? (2016) i Co się stało w 1018 roku? (2018) – w której autor, prof. Przemysław Urbańczyk, koncentruje się na pojedynczych latach z wczesnej historii Polski, latach szczególnie znaczących dla naszych dziejów.

Tysiąc lat temu, w 1025 roku Bolesław Chrobry został pierwszym królem Polski, która tym samym stała się odtąd królestwem. Koronacja czyniła z Bolesława jedną z najważniejszych postaci ówczesnej Europy, a jego państwo stawiała w rzędzie monarchii, takich jak inne królestwa łacińskiej Europy, powstałe z imperium Karola Wielkiego, od imienia którego wywodzi się słowo „król”. Władza królewska, jak wierzono, pochodziła od samego Boga. Król jako pomazaniec sprawował władzę nad poddanymi z woli Boga i w Jego imieniu.Ukoronowany Bolesław stawał się suwerenny w swoich decyzjach, co zresztą potwierdzał całym swoim panowaniem, w czasie którego z uporem i nieugiętą wolą, konsekwentnie walczył o niezależność swojego państwa. Był nie tylko wielkim politykiem, ale przede wszystkim wojownikiem, i to w swojej epoce wojownikiem najznakomitszym. 

Zamach na polskość – zbyt mocne słowa? Tak powiedzą niektórzy. Ale jak inaczej nazwać rzeczywistość, w której policja wkracza do Pałacu Prezydenckiego, wojsko przeszukuje mieszkania cywilów, a rząd ignoruje wyroki sądów i jawnie podporządkowuje się Berlinowi i Brukseli? Jak określić kraj, w którym większość obywateli myślących inaczej niż rządzący ma być „opiłowana” z praw, a prawo staje się narzędziem politycznej zemsty, interpretowanym zgodnie z wygodą władzy? Jeśli dzisiaj jeszcze wahamy się, czy nazywać to zamachem, to jutro możemy obudzić się w kraju, który już nie będzie nasz. To właśnie z głębokiej troski o Ojczyznę zrodziła się ta współpraca środowisk prawicowych, której owocem jest „Zamach na polskość”. To głos patriotów i wybitnych umysłów współczesnej Polski zjednoczonych w walce o przyszłość narodu. Prof. A. Nowak kreśli mroczną, lecz realną wizję Polski bez Polaków, ostrzegając przed konsekwencjami destrukcyjnych ideologii. R. Ziemkiewicz i prof. P. Czarnek zwracają uwagę na to, jak umiera demokracja. Ks. prof. R. Skrzypczak w poruszającym tekście obnaża ataki na autorytet św. Jana Pawła II, będące częścią szerszej strategii podważania fundamentów polskiej tożsamości. Zaś ks. prof. J. Królikowski zadaje pytanie o rolę Kościoła i jego nauczania w tych procesach. Z kolei A. Bujak, prof. W. Roszkowski, P. Lisicki i W. Reszczyński opisują mechanizmy, za pomocą których światowa lewica, wspierana przez swoich posłusznych wykonawców w Polsce, usiłuje zniszczyć chrześcijańską kulturę, tradycję i obyczaje. W ich miejsce forsuje nową „normalność” – eksperyment społeczny prowadzący do samobójstwa cywilizacyjnego. Aby dobić suwerenne i samodzielnie myślące narody jak Polska, ataki są wymierzone także w niezależne media, instytucje, edukację oraz gospodarkę, na co zwracają uwagę J. Maciejewski, dr hab. K. Szczucki, B. Nowak, prof. A. Śliwiński i prezes L. Sosnowski. Ci dwaj ostatni wykazują ponadto, jak oddawanie suwerenności państwa skutkuje zubożeniem gospodarczym narodu. W dramatycznych esejach prof. W. Polak oraz prof. G. Kucharczyk ostrzegają przed niemiecką hegemonią. To niezwykle aktualna i wieloaspektowa książka, która nie tylko diagnozuje zagrożenia, ale również budzi sumienia i przypomina, że Polska nadal może pozostać sobą – jeśli tylko jej obywatele odważą się zdecydowanie powiedzieć „dość”.

Przedmiotem książki jest wydanie wpisów przyjęć do prawa miejskiego w Sieradzu w latach 1475-1539. Zasadniczą część książki stanowi edycja krytyczna tekstu źródła - wydanie drukiem odczytanego z rękopisu łacińskiego tekstu, odpowiednio opracowanego.

CZY POLSKIE CZOŁGI MOGŁY POWSTRZYMAĆ BLITZKRIEG? CO TAK NAPRAWDĘ WYDARZYŁO SIĘ W GIBRALTARZE? PIERWSZA OFIARA WOJNY – WIELUŃ CZY WESTERPLATTE? JAKI BYŁ ODZEW POLAKÓW NA HASŁO „ŻYWE TORPEDY”? ILU POLAKÓW ZGINĘŁO W II WOJNIE ŚWIATOWEJ? Wokół II wojny światowej zrodziły się setki, jeśli nie tysiące mitów, legend i zagadek. Skrywali je wszyscy. Polska nie była tu wyjątkiem. II Rzeczpospolita, a potem Rząd na Uchodźstwie i Polskie Państwo Podziemne też miały swoje sekrety – zaskakujące, niekiedy mroczne, innym razem chwalebne. W swej fascynującej książce Krzysztof Drozdowski śledzi i odkrywa tajemnicze epizody, często nieznane szerzej, a znaczące nie tylko dla przebiegu wojny, ale również całej powojennej historii Polski.

Rotmistrz Witold Pilecki był jednym z najwspanialszych żołnie­rzy w dziejach Wojska Polskiego, nazwano go „Ostatnim ułanem Rzeczypospolitej", „Żołnierzem niezłomnym”, „Ochotnikiem do Auschwitz", a na świecie poznano jako „jednego z sześciu najodważniejszych ludzi europejskiego ruchu oporu podczas II Wojny Światowej".Joanna Wieliczka-Szarkowa z niebywałym wyczuciem, z ko­biecą delikatnością opowiada na kartach tej książki historię człowieka, który zawsze „zachowywał się jak trzeba”. Ogromną wartością książki są też udostępnione przez Zofię Pilecką ro­dzinne fotografie Pileckich.Jacek Pawłowicz Dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych w PRL„Tylko ofiarowanie siebie innym nadaje naszemu życiu sens” - powiedział mój tata. Dziękuję autorce książki, że przypo­mniała te słowa i ukazała postać Witolda Pileckiego w szero­kiej perspektywie. On żyje, jest obecny w moim życiu. Niech ta publikacja przybliży Państwu tego wyjątkowego człowieka, który nie dał o sobie zapomnieć.Zofia Pilecka

 Nie byłoby królestwa w Polsce, gdyby nie chrzest Mieszka I oraz ustanowienie w 1000 roku hierarchicznego ładu polskiego Kościoła – pisze prof. Grzegorz Kucharczyk, autor wielu poczytnych książek historycznych. Zjednoczenie ziem polskich pod berłem królewskim przez Bolesława Chrobrego w roku 1025 było dowodem wielkości państwa oraz jego suwerenności. Od początków nasi władcy, tak samo ich poddani, zorientowani byli na współpracę z papieskim Rzymem, a rola Kościoła jako gwaranta nie tylko szerzenia i pogłębiania nauki ewangelicznej, ale także jedności narodowej nigdy nie była podważana. Aż do czasów komunistycznych i do dnia dzisiejszego, kiedy władza oświadcza wprost, że będzie katolików „opiłowywać”. Przy okazji redukuje się do minimum uczciwą edukację historyczną w szkołach – są to wszystko działania antypolskie. Ta książka jest natomiast znakomitym narzędziem do umacniania patriotyzmu oraz uzupełniania wiedzy o państwie polskim, które przez ponad 800 lat było monarchią. Autor, świetnie władający językiem literackim, dokonuje syntezy panowania naszych królów od Chrobrego aż po Królestwo Kongresowe. A nawet po wiek XX, bowiem prof. Kucharczyk na koniec słusznie stwierdza: „Mieliśmy szczęście żyć w czasach, gdy naszą wspólnotę umacniali dwaj niekoronowani królowie Polski – bł. kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Polski, oraz św. Jan Paweł II”. Monarchia wydaje się przestarzałym systemem rządzenia, choć nie wszyscy są tego zdania. Z drugiej jednak strony, najwspanialsze czasy i największe dokonania naszego narodu przypadają właśnie na okresy rządów wybitnych władców koronowanych. Jakże przyjemnie o tym się czyta… Silna monarchia gwarantowała bezpieczeństwo i dobrobyt obywateli oraz rozwój kraju, gdy współczesne systemy demokratyczne nadzwyczaj łatwo ulegają manipulacji. Mogą też szybko przeradzać się w tyranię lub osłabiać państwo; tak było zresztą niegdyś ze słynną demokracją szlachecką. A co dziś dzieje się z demokracją? Czytając tę książkę, zaczynamy marzyć: nie ma to jak dobry i sprawiedliwy król… A jak nie król, to przynajmniej prezydent i premier… Jak się jednak okazuje, o nich jeszcze trudniej niż o godziwego króla.  Spis treści: Wstęp: Ponad 800 lat monarchii  Ku Rzymowi  Od Dagome iudex do zjazdu gnieźnieńskiego. Polityczna dalekowzroczność i świętość  „Przywłaszczone królestwo Słowian” i jego koniec  Powrót króla, czyli powrót do początków  Sama dzielność nie wystarczy  Podzielone królestwo – bez korony, z pokutnym worem  Świętość męczenników i odnowienie Królestwa Polskiego  Śląsk podejmuje myśl o polskiej koronie  Wielki arcybiskup i wskrzeszenie królestwa  Korona polska w rękach obcej dynastii  Korona Królestwa Polskiego  Mocarstwowość świętości – jedyny święty król Polski  Ordo coronandi – liturgia władzy królewskiej  „Monarchia republikańska”. Bez króla nie ma Rzeczypospolitej  Koniec Królestwa. Pozostały jego „zwycięskie znaki” Zakończenie: „Nic tak nie wyraża wolności Polski jak monarchia i korona”

Pasjonująca lektura - na niemal 900 stronach zebrano ponad sześćdziesiąt wywiadów sprzed czterdziestu, trzydziestu lat. Ludzie, z których część wciąż ma wpływ na kształt polskiego życia – w tym liderzy dwóch największych, opozycyjnych wobec siebie ugrupowań – mówią o polityce, pokoleniu Solidarności, społeczeństwie obywatelskim, wolnym rynku, prywatyzacji, pluralizmie, Kościele, związkach zawodowych, transformacji, miejscu Polski w Europie, „historii pękniętej”… Niemal wszystkie wywiady ukazały się na łamach „Ładu” – katolickiego tygodnika społecznego wydawanego w latach 1981–1995. Niemal, bo autoryzowany fragment wywiadu-rzeki z premierem Janem Olszewskim z lata 1992, jak dotąd nie został opublikowany. A rozmowa z Adamem Michnikiem z 2004 jest doskonałą puentą całej opowieści o schyłku PRL i narodzinach III Rzeczypospolitej. To, co objawia lektura na styku zbiorowego „my” sprzed lat i zbiorowego „my” dziś ma wielki walor.

W 2025 roku mija tysiąc lat od momentu, który na zawsze zmienił oblicze Polski – koronacji Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski. Ten przełomowy akt w 1025 roku oznaczał podniesienie państwa polskiego do rangi królestwa, co symbolizowało jego suwerenność i równorzędną pozycję wśród europejskich mocarstw.Publikacja ukazuje ewolucję królestwa – od małego księstwa Mieszka I po wielonarodowe państwo, kluczowego gracza w dziejach Europy. Przedstawia zmiany terytorialne, polityczne i kulturowe, które ukształtowały współczesną Polskę. Album to kompleksowe dzieło upamiętniające tysiąclecia polskiej monarchii, a także ukazujące ciągłość i złożoność dziejów polskiej państwowości. Prezentuje kolejne dynastie – Piastów, Jagiellonów, elekcyjnych władców I Rzeczypospolitej – oraz kluczowe momenty w historii państwa. Szczegółowe mapy, archiwalne dokumenty i bogate ilustracje pozwalają prześledzić tysiącletnią drogę polskiej państwowości.

Podobno w czasie walki nigdy się nie cofali, przez sto dwadzieścia sześć lat nie przegrali żadnej bitwy, a szelest ich skrzydeł płoszył konie nieprzyjaciela – o husarzach krąży do dziś wiele mitów, które uczyniły z tych żołnierzy prawie nadludzkich wojowników. Owszem, wielokrotnie podczas potyczek wycofywali się, ale tylko po to, by ponowić atak. Pod Kłuszynem niektóre chorągwie szarżowały aż dziesięć razy! Husaria poznała też smak porażki, i to wcześniej, niż często się sądzi – choćby pod Cecorą, a wiec sześć lat przed bitwą pod Gniewem uznawaną za pierwszą przegraną skrzydlatego wojska. Nieprawdziwe jest także przekonanie, że to szelest skrzydeł płoszył konie nieprzyjaciela, ponieważ w bitewnym zgiełku był raczej niesłyszalny, ale ich widok. Jedno jest pewne, husaria uznawana przez wielu za najlepszą formację kawaleryjską świata miała unikatową strukturę, służący w niej żołnierze byli świetnie wyszkoleni, a jej głównym zadaniem na polu bitwy było przełamanie sił wroga.Książka Husaria. Skrzydlaci wojownicy opowiada o fenomenie ciężkiej jazdy, jej wyjątkowej taktyce walki oraz ponadprzeciętnych dowódcach. Omawia najciekawsze starcia, w których wygrywała i ponosiła porażki. To opowieść o wojownikach, których nawet niewielka grupa potrafiła zmienić losy niejednej bitwy.

„Księga Falenicy” to polska wersja oryginalnej „Sefer Falenic” napisanej w językach jidysz i hebrajskim. Jest cennym źródłem informacji o przedwojennym miasteczku Falenica niedaleko Warszawy. Na jego wyjątkowość wpływał fakt, że miało status letniska, do którego co roku przyjeżdżali mieszkańcy stolicy i okolic dla poratowania zdrowia wśród sosnowych lasów. Zarówno stali mieszkańcy, jak i wakacyjni goście stanowili wielokulturową społeczność, Polaków, Niemców, Rosjan i Żydów. Wzajemne kontakty na gruncie gospodarczym, politycznym czy towarzyskim sprawiały, że Falenica była otwartym na świat i nowoczesnym miasteczkiem.Treścią „Księgi Falenicy” są spisane wspomnienia dawnych jej mieszkańców pochodzenia żydowskiego, którzy ocaleli z Zagłady lub wyjechali z Polski przed wybuchem II wojny światowej i z pamięci opisywali życie w „Letnisku Falenica” (obszar od Wawra do Świdra) od początku XX wieku do wybuchu II wojny.„Księga“ powstała z potrzeby podtrzymania pamięci o ludziach i miejscach, które bezpowrotnie zniszczono 20 sierpnia 1942 roku w czasie likwidacji gett falenickiego i otwockiego. Od tego dnia żydowska Falenica przestała istnieć.Pierwsze wydanie tej księgi pamięci, pod redakcją Dawida Sztokfisza, ukazało się w 1967 roku w Tel Avivie, a jej polska wersja - w 2024 roku w Warszawie. Stanowi cenny materiał zarówno dla obecnych mieszkańców, zainteresowanych poznawaniem historii osiedli wzdłuż linii otwockiej, jak i historyków i badaczy kultury.Wydawcą jest Biblioteka Analiz i Europejski Instytut Kultury.

Czy Niemcy wiedzą dziś jeszcze, czym była bitwa pod Grunwaldem? Czego Szwedzi uczą się w szkole o potopie? Dlaczego Litwini stawiali Piłsudskiego w równym rzędzie z Leninem? Czy we Francji i Wielkiej Brytanii istnieje jakiekolwiek poczucie tego, iż obowiązki sojusznicze wobec Polski nie zostały wypełnione? Jak państwowe instytucje mogą utrudniać dialog Polaków i Ukraińców o historii?   W Polsce oczywiście znamy swoją historię. Tak nam się przynajmniej wydaje. Ale jak na nas patrzą inne narody? Cezary Korycki, autor kanału Historia, jakiej nie znacie i twórca platformy Historiateka w swojej książce pyta o to najwybitniejszych zagranicznych historyków z krajów, których dzieje przecinały się z losami Polski. Rozmówcami autora są między innymi Sean McMeekin, Serhij Płochij czy Herman Lindqvist oraz kilkunastu najbardziej znaczących historyków z państw sąsiadujących z Polską, ale nie tylko. Korycki nie waha się przed zadawaniem trudnych pytań. Konfrontuje rozmówców z popularnymi stereotypami. Pyta o niejednoznaczne i kontrowersyjne sprawy, których ocena dzieli nawet Polaków, jak bilans dominacji Polaków w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Rozmawia o niewyjaśnionych przez lata konfliktach z Czechami, Litwinami, Białorusinami czy Ukraińcami. Chce uzyskać odpowiedź od Niemca, dlaczego w jego kraju zwalają winę za II wojnę światową na nazistów, a od Szweda, czy mają zamiar oddać zrabowane dziedzictwo Rzeczypospolitej. Najdonioślejsze wydarzenia z polskich historii bywają kompletnie nieznane zagranicą, a te zupełnie u nas marginalnie okazują się dla rozmówców Koryckiego szalenie ważne. Protokół rozbieżności to książka, która pozwala spojrzeć na historię Polski oczami innych narodów, a przez to odkryć ją na nowo.

Okupacyjny bestseller. Jedyna publikacja książkowa skonfiskowana w czasie wojny przez Komendę Główną AK. Uznano, że dekonspiruje metody tajnej pracy. W 1981 r. ukazało się wydanie drugoobiegowe, też wykorzystywane jako instrukcja konspiracyjnych metod pracy. Ta książka jest pełną edycją oryginału z 1942 r. Zawiera ilustracje i niezbędne objaśnienia.

Szmalcownicy, kolaboracja z okupantami, zdrady i zabójstwa polityczne na najwyższych szczeblach polskich władz konspiracyjnych. Tym razem najpopularniejszy pisarz historyczny w Polsce dotyka tematów, które w narracji bogoojczyźnianej stanowią tabu. Kaliber opisywanych faktów nieco tonuje charakterystyczny dla Sławomira Kopra anegdotyczny i lekki styl opowieści, ale jest wynikiem przewracania tych kart naszej historii, których w żadnym razie nie można uznać za chwalebne. Mocno rozbudowane i poprawione wznowienie książki sprzed kilku lat to wyprawa w ciemne zakątki przeszłości, która może wstrząsnąć.

"Czy to cechy narodowe rodzą anarchię, czy charakter narodowy rodzi warcholstwo, egoizm, czy prywata, żądza władzy i przywilejów jest przynależna ludom nad Wisłą i Bugiem; czy to jednak system władzy, porządek (a właściwie nieporządek) prawny, nieporządek państwa… W Posłowiu pisze Jadwiga Staniszkis: …„Opisywany przez Jasienicę anarchizujący system rządzenia XVI- i XVII-wiecznej Polski opierał się na wadliwej konceptualizacji porządku. Brakowało abstrakcyjnej idei państwa: to ostatnie sprowadzano do klientelistycznych związków i lojalności wobec osób. Ten brak wyczucia formy sprzyjał niezauważanemu przesuwaniu ośrodka władzy poza właściwe, ustrojowe instytucje państwa. …Sytuacja pogarszała się wraz z kontrreformacją, bo zasada „słuszności” wypierała zasadę legalizmu. Zinstytucjonalizowano wręcz brak zaufania do pro¬cedur (formuła „sejmu niedokonanego” wyrażająca konflikt między sejmem a rządem). Nie istniały za to instytucje czuwa¬jące nad interesem całości, choćby w sferze podatkowej czy wojskowej…”."

POLSKA NAD PRZEPAŚCIĄ Podręczniki do historii ukazują dwudziestolecie międzywojenne jako czas odrodzenia i stabilizacji polskiej państwowości. Andrzej Krajewski rozprawia się z tym mitem i opowiada o dwudziestu latach zmagań II Rzeczypospolitej z wojną, spiskami, głodem i nie tylko. Wychodziła obronną ręką z tych kryzysów aż do najazdu nazistowskich Niemiec i Związku Radzieckiego. Autor sięga po mało znane dokumenty z epoki i dzienniki najważniejszych osób w państwie, relacjonuje uliczne starcia i tajne narady w gabinetach, dzięki czemu tworzy wielowarstwową opowieść o Polsce międzywojennej, rzucającą nowe światło na ten okres historii kraju. „Warsztat historyczny w połączeniu z talentem Andrzeja Krajewskiego do snucia opowieści dał świetny efekt: książkę dokumentującą największe problemy II RP czyta się jak powieść przygodową. Po lekturze lepiej zrozumiemy nie tylko tamtą, przypominającą beczkę prochu Polskę, ale i mechanizmy wielu dzisiejszych podziałów i kłopotów. Dla miłośników dwudziestolecia, dla jego krytyków i dla tych, którzy niewiele wiedzą, słowem – dla wszystkich. Bardzo polecam!”. Joanna Kuciel-Frydryszak, autorka Chłopek „Myślisz, że dziś w Polsce jest bałagan, a politycy ciągle się kłócą?Mamy święty spokój w porównaniu z II Rzecząpospolitą. W fascynującym eseju Andrzej Krajewski pokazuje, że II RP była krajem toczącym się od kryzysu do kryzysu: hiperinflacja, kryzys gospodarczy, zamach stanu, krwawe spory wewnętrzne. Bogate źródła i świetne pióro!”. Adam Leszczyński, autor Ludowej Historii Polski Dr Andrzej Krajewski – historyk i publicysta. Publikował m.in. w „Newsweeku”, „Polityce”, „Forbesie”, a felietony zamieszczał w portalu dziennik.pl. Obecnie jest stałym współpracownikiem „Dziennika Gazety Prawnej”, tworzy treści merytoryczne dla kanału „Good Times Bad Times” na YouTubie. Autor kilku książek, m.in.: Ropa. Krew cywilizacji (2023), Dekada cudów 1988-98. Tak się rodził polski kapitalizm (2021) oraz Rzemieślnicy, badylarze, cinkciarze. Jak przedsiębiorczy Polacy przechytrzyli komunę (2019). Na co dzień z wyboru wrocławianin.

Odkąd pamiętam, wędrowanie zawsze mnie pociągało. Najchętniej w nieznane. Chyba ten bakcyl dopadł mnie już w dzieciństwie, gdy trzeba było zmieniać miejsce zamieszkania, wędrując za ojcem wojskowym meteorologiem. Z biegiem lat odkryłem w sobie jeszcze jedną nieodpartą potrzebę – powrotu. Musiało to trochę potrwać i musiało pojawić się miejsce, w którym bez obecności trudno było wyobrazić sobie swoje życie. I obojętnie, czy swat wagabunda namówił mnie na zagranicę czy na inne regiony kraju, coraz częściej dopadała mnie tęsknota za miejscem opuszczonym. Obojętnie też, czy były to dni nieobecności w nim czy tygodnie, zawsze z takim samym zniecierpliwieniem wyczekiwałem pojawienia się przede mną krajobrazów, z których wyruszyłem. Dopiero drogi wiodące pagórkami przez lasy, poprowadzone wokół jezior i dolinami rzek przywracały mi spokój ducha. Wracałem do domu. Bogatszy o wrażenia doznane hen w nieznanym, ale też jeszcze bardziej doceniający moje miejsce na ziemi. Trzeba było też czasu, bym uświadomił sobie, co jest osią tego miejsca. Długo w nie wrastałem, bo ponad pół wieku, ale też uważnie je w sobie zakorzeniałem i pielęgnowałem. To miasto, po którym lubię wędrować, które potrafi zmęczyć i roztkliwiać jednocześnie. To miasto stało się moim domem, a wraz z otaczającą je naturą moją małą ojczyzną. To oczywiste, że postrzegam je po swojemu, że coś dla mnie jest istotne bardziej lub mniej, ale takie jest prawo miłości do miejsca i ludzi w nim żyjących na przestrzeni wieków. Tych znanych, ale i nieznanych, a jednak swoją niegdyś obecność w nim zaznaczających. To miejsce stało się dla mnie inspiracją do napisania tego oratorium, które dopełnił i wzbogacił muzyką inny słupszczanin, Zdzisław Pawiłojć. Ryszard K. Hetnarowicz Ryszard Kazimierz Hetnarowicz (ur. 1954 r. w Inowrocławiu) – dziennikarz, eseista, poeta, współzałożyciel Teatru Rondo. Mieszka w Słupsku. Autor tekstu polskiej mszy niebędącej tłumaczeniem z łaciny, zatytułowanej "Missa miseri cordis" (Msza serca ubogiego), której prawykonanie z muzyką Leszka Kułakowskiego odbyło się w 2008 r. w Słupsku. Redaktor i autor opracowań dziennikarskich zatytułowanych "100 lat słupskiej komunikacji" (Słupsk 2010) oraz "Tradycja, sztuka i wrażliwość. 65-lecie Teatru Lalki „Tęcza” w Słupsku" (Słupsk 2012).W swoim dorobku twórczym ma także ponad 30 tekstów piosenek i pieśni z gatunku muzyki rozrywkowej i poważnej. Reportaże i eseje drukował przede wszystkim w periodykach i wydawnictwach lokalnych.

W 2024 roku minęło ćwierć wieku od ukazania się w wydawnictwie VEDA pierwszej edycji książki Ulice Solca. To dzieje jurydyki, małego miasteczka, z własnym wójtem i ratuszem, które w XIX wieku, stało się centrum przemysłu Królestwa Polskiego. Rozwój kolei i inkorporacja przedmieść Warszawy w 1916 roku definitywnie zamknęła okres odrębności tej nadwiślańskiej części Warszawy. W XXI wieku Warszawa znów zwróciła się frontem do królowej polskich rzek. Solec, jako część Powiśla, wypiękniał i tętni życiem. Warto przypomnieć jego długą i piękną historię.