Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka, t. V: 1902-1912

Tom zawiera teksty powstałe w ostatniej dekadzie życia Bolesława Prusa. Podejmowana w nich różnorodność dyskursu publicystycznego, świadczy o niesłabnącym zainteresowaniu autora wszelakimi aspektami otaczającej rzeczywistości. Nie jest to postawa oczywista, jeżeli uwzględni się nie tylko wiek czy stan zdrowia, ale także jego nie najlepszą kondycję psychiczną pod koniec życia. Mimo to jednak pisarz nie zmienił właściwego sobie nastawienia i można pokusić się o przypuszczenie, zgodnie z którym ostatni – niedokończony – cykl artykułów w „Tygodniku Ilustrowanym” był rodzajem testamentu. Trzeci fragment opublikowany zaledwie dziesięć dni przed śmiercią kończy Bolesław Prus – jak często miał to w zwyczaju – „skromną radą”, której realizacja spowoduje, „że z czasem świat zacznie się przedstawiać jakby w nowej odzieży, bez porównania piękniejszym i bardziej zajmującym”.

Podstawą edycji wszystkich prezentowanych w niniejszym tomie tekstów są ich prasowe (lub książkowe) pierwodruki. Żaden z nich nie miał reedycji jeszcze za życia autora, a tylko niektóre doczekały się wznowień w międzywojniu lub po 1945 r. Fakt ten za każdym razem został odnotowany w metryce danego tekstu.