Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała

Zagadnienie statusu martwego ciała/szczątków oraz postępowania z nim/i staje się obecnie coraz ważniejszym tematem dyskusji i etycznych dylematów ze względu na wykorzystywanie ciała jako rezerwuaru organów i jako materiału biologicznego (biopolityka). Duży wpływ na wzrost zainteresowania szczątkami mają także nasilające się problemy z zarządzaniem ciałami w przypadkach katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych, masowych mordów i epidemii. Zagadnieniami tymi zajmuje się szybko rozwijająca się transdyscyplina badań określana jako „studia nad martwym ciałem” (dead body studies) i w jej właśnie ramach lokuje się Nekros. Autorka stawia tezę, że przyszłość myślenia o człowieku zależy między innymi od tego, jak przedstawiciele różnych dyscyplin poradzą sobie z przeformułowaniem rozumienia ontologicznego statusu i stosunku do martwego ciała i ludzkich szczątków. Przy czym figurę martwego ciała (w różnych jego formach: fragmenty ciał, kości, prochy, popioły) należy uznać za paradygmatyczny przypadek materialnego śladu przeszłości, który rozpatrywany w interpretacyjnych ramach humanistyki ekologicznej, witalnego materializmu i epistemologii relacyjnej stanowi wyzwanie dla przemyślenia związków między tym, co żywe i martwe, organiczne i mechaniczne, stałe i zmienne, ludzkie i nie-ludzkie.
Książkę tę przenika przeświadczenie o nekrokratycznym charakterze ludzkości i konieczności ochrony ciał i szczątków zmarłych przed nieuprawnionym wykorzystaniem oraz profanacją. Głosi ona także „nekrokratyczny fundamentalizm” wracający do idei Giambattisty Vico, który przypominał. że słowo humanitas pochodzi od humando – grzebanie i że jednym z wyznaczników bycia człowiekiem jest dokonywanie pochówku.
Informacja o autorze/ redaktorze:
Ewa Domańska, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewcza w tamtejszym Instytucie Historii, oraz visiting associate profesor w Department of Anthropology, Stanford University, USA. Zajmuje się współczesną teorią i historią historiografii oraz porównawczą teorią nauk humanistycznych. Autorka m.in. książek: Mikrohistorie (1999, 2005), Historie niekonwencjonalne (2006). Redaktorka kilkunastu prac, a wśród nich: Re-Figuring Hayden White (z Frankiem Ankersmitem i Hansem Kellnerem, 2009), French Theory w Polsce (Z Mirosławem Lobą, 2010); Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (2010).
Notka na IV okładkę:
Nekros, także nekros (gr. nekrós) w tradycyjnym słowa znaczeniu:
martwy człowiek, zmarły, martwe ciało, ciało martwego człowieka, zwłoki, trup; byt pozbawiony życia, nieożywiony, bez siły, nieruchomy i nieodpowiadający na bodźce.
Czy człowiek po śmierci w sensie organicznym pozostaje nadal człowiekiem czy staje się rodzajem rzeczy? Kiedy człowiek przestaje być zdolny do solidarności gatunkowej (rozpoznawania innego jako człowieka) z martwym ciałem/szczątkami? Czym człowieczeństwo żywych różni się o człowieczeństwa martwych (jeżeli Ci nadal uważani są za ludzi)? Czy ciału/szczątkom należy się szacunek ze względu na to, kim osoba była przed śmiercią, czy ze względu na samo ich istnienie jako śladu człowieka? Co szczątki rozpatrywane jako organiczne podmioty zbiorowe, mogą powiedzieć na temat wielogatunkowej tożsamości, relacyjnej podmiotowości oraz „wspólnotowości” szczątków? Jak świadomość ekologiczna wpływa na podejście do szczątków, ich zachowywania i przechowywania? Jak prezentują się obecne sposoby postępowania ze szczątkami i kwestii ich zachowania, jeżeli pytanie to stawiane jest w skali długiego trwania czasu geologicznego? Jak może ulec przeobrażeniu nasz stosunek do martwego ciała, prochów, szczątków czy kości, kiedy przestaje obowiązywać formuła: z prochu powstałeś i w proch się obrócisz, a możliwa staje się: z prochu powstałeś, w diament się obrócisz? (casus LifeGem – diamentu zrobionego z prochów).
Z tak sformułowanymi pytaniami badawczymi Ewa Domańska mierzy się w swojej najnowszej publikacji Nekros. Wprowadzenie do ontologii martwego ciała.