Dwór wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego w Malborku Siedziba i świeckie otoczenie średniowiecznego władcy zakonnego

Badania nad organizacją i funkcjonowaniem dworów władców świeckich i kościelnych w poszczególnych monarchiach łacińskiej Europy w późnym średniowieczu mają już długą tradycję historiograficzną, a co za tym idzie – obszerną literaturę. Tymczasem dotąd uwadze historyków zdawał się umykać dwór wielkich mistrzów krzyżackich, czyli władców państwa zakonnego w Prusach. Wynikało to zapewne z przekonania badaczy, że – z racji jego specyfiki ustrojowej – instytucja taka mogła tam występować jedynie w stanie szczątkowym. Tymczasem przeprowadzona przez autorów niniejszej pracy analiza zachowanych materiałów źródłowych z XIV i XV w. pozwoliła stwierdzić, że dwór wielkich mistrzów krzyżackich, biorąc pod uwagę siedzibę władcy, występujących w jego otoczeniu świeckich (dworzanie, urzędnicy, duchowni, obsługa), zwyczaje, rozrywki czy też ożywione kontakty zagraniczne niemal w każdej dziedzinie dorównywał najbardziej znanym ówczesnym dworom monarchów zachodnioeuropejskich. Jedyną wyraźną różnicą był zrozumiały brak w bliskim otoczeniu zwierzchników Zakonu kobiet i dzieci.

Autorzy prezentowanej książki podjęli próbę udzielenia odpowiedzi na dwa kluczowe pytania: jak wyglądała i jak funkcjonowała malborska siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego oraz kto wchodził w skład ich najbliższego otoczenia. Analiza źródeł pozwoliła wykazać, że wśród osób świeckich na stałe przebywających przy zwierzchnikach Zakonu byli dworzanie (dienerzy), czyli młodzi ludzie pochodzący z rodzin rycerskich (nie tylko z Prus, ale także z innych obszarów Europy), urzędnicy (komornicy, podkomornicy, podczaszowie, stolnicy, krajczowie, zarządcy dworu/ochmistrzowie czy też sędziowie dworu), jak również heroldowie bądź lekarze. Rozrywkę zapewniali wielkim mistrzom muzykanci, śpiewacy, błazny i karły, a liczni przybywający do Malborka goście z różnych krajów łacińskiej Europy byli przyjmowani zgodnie z obowiązującymi zwyczajami i ceremoniałem. Jak najbardziej uzasadniona jest więc teza, że państwo krzyżackie w Prusach pod tym względem całkowicie mieściło się w ramach ówczesnej zachodnioeuropejskiej kultury dworsko-rycerskiej.