W stylu retro

Recenzja nie jest potwierdzona zakupem

Marcin Wroński doczekał się notki biograficznej, w której jest określany jako autor kryminałów retro. Czyż nie brzmi to wystrzałowo?

Choć nie tak łatwo odnaleźć w wyszukiwarce Google definicji tego podtypu literatury kryminalnej, nie da się ukryć, że nazwa naprawdę intryguje. Powieść kryminalna jest odmianą powieści, która charakteryzuje się fabułą zorganizowaną wokół zbrodni, okoliczności dojścia do niej, dochodzenia oraz ujawnienia osoby sprawcy. Są różne typy kryminałów. W jednym z nich, obok zbrodni, duży nacisk kładzie się na niezwykłe przygody bohaterów - sprawców, w tym także na przygody miłosne. Główni bohaterowie są często wytwornymi dżentelmenami balansującymi na granicy prawa lub też otwarcie stojącymi z nim w konflikcie. W innym, obok zbrodni najważniejsza jest postać detektywa. Działa on z ramienia prawa lub jest detektywem – amatorem, posługującym się dedukcją. Musi on odznaczać się racjonalnym podejściem do pracy, wyciągać odpowiednie wnioski z obserwacji, a logika jest najgroźniejszą bronią, jaką wykorzystuje w walce o sprawiedliwość. Jego walka ze sprawcą jest intelektualną rozgrywką, a jej finezja i spektakularność przynosi czytelnikowi i widzowi satysfakcję. Kolejna, to taka, w której detektyw walczy z całym zbrodniczym miastem, siatkami przestępców i mafiami. To raczej ponura i czarna wiza świata, w której dobro i zło w czystej postaci w zasadzie nie istnieją. Wydaje się, że sama rzeczywistość jest skażona występkiem, prawie każdy ma coś w nim na sumieniu. Taki kryminał polemizuje z ugładzoną i naiwną wizją poprzednich kryminałów, gdzie detektyw jest dobry i prawy, a przestępca zły i bezwzględny. Tutaj tropiący zbrodnię jest osobiście zaangażowany w dochodzenie i schwytanie przestępcy, nie jest także postacią jednoznacznie pozytywną. Często zamiast logicznego rozumowania jest zmuszony posługiwać się przemocą, naginać prawo. Detektyw sytuuje się gdzieś pomiędzy dobrem a złem; oscyluje między porządkiem prawnym a światem przestępczym. Działa jednak w imię sprawiedliwości, co sprawia, że jego postępowanie nie podlega łatwej ocenie moralnej.

Ten ostatni typ zbliża się do kryminału retro; pewnie blisko mu do znanych filmów noir, wywodzących się z kina gangsterskiego, rozwijanych głównie w latach 40. XX wieku i pierwszej połowie lat 50. XX wieku. To właśnie w tym typie filmów kryminalnych unika się jasnego podziału na dobro i zło, moralizowania i happy endów. Pokazuje się natomiast niewyjaśnione zbrodnie i perwersję. Charakterystyczne są tu silne kontrasty, operowanie cieniami, obrazy nocnego miasta. Typowymi bohaterami tego typu filmów są widowiskowo atrakcyjne femme fatale, przeciętni ludzie wplątani przypadkowo w świat przestępczy oraz prywatni detektywi.

Marcin Wroński prezentuje więc „Czas Herkulesów”, z głównym bohaterem, komisarzem Maciejewskim, teraz już oficerem inspekcyjnym. Awans okazał się pułapką i bohater grzęźnie w papierkowej robocie. Gdy więc w czasie jego kontroli w Chełmie dochodzi do zabójstwa młodego zapaśnika, komisarz osobiście angażuje się w sprawę. Maciejewski będzie musiał pokonać demony przeszłości i nareszcie ma możliwość wykazania się. Okazuje się, że spotka starych znajomych, kilku dawnych zawodników, którzy kiedyś w jego oczach byli potężni i równi Herkulesowi. Maciejewski musi oddzielić dawne sympatie od faktów i stoczyć z nimi bitwę.

„Czas Herkulesów” to już ostatnie spotkanie z komisarzem Maciejewskim. Tom wieńczący cykl z komisarzem Zygą musi być momentem pokazu wyjątkowego talentu pisarza, ciężkiej pracy włożonej w portrety bohaterów, kreowanie środowisk, tworzenia klimatu i dołączania suspensu. Ten kryminał retro zdobywcy Nagrody Wielkiego Kalibru i Kryminalnej Piły zyskał wielu wielbicieli, dzięki stworzeniu wspaniałego i porywającego obrazu wielokulturowego Chełma u progu rozwoju.

Warto sięgnąć po serię książek Marcina Wrońskiego, w skład którego wchodzą: I – „Morderstwo pod cenzurą”, II – „Kino Venus”( i „Kino Venus 1” oraz „Kino Venus 2”), III – „A na imię jej będzie Aniela”, IV – „Skrzydlata trumna”, V – „Pogrom w przyszły wtorek” (przez wielu uważany za najlepszy tom całej serii), VI – „Haiti”, VII – „Kwestja krwi”, VIII – „Portret wisielca” oraz obecny, dziewiąty, ostatni już tom „Czas Herkulesów”.

Jak mówi sam autor, „Komisarz Maciejewski to (…)przedwojenna Polska statystyczna, taka, co to nie jest ani stolicą, ani kresami. Bawię się w nim historią i kryminalną fabułą, osobiście jednak szukam pretekstu do grzebania w przeszłości i odkopywania własnych korzeni. Szukam tego polsko-żydowskiego miasta, którego nie dane mi było zobaczyć, a dzięki temu, że o nim piszę, odnajduję równie zafascynowanych czytelników, historyków, badaczy amatorów”. 


Recenzent: Anna Kowaliczek
‹ zwiń tekst